top of page

2 điểm nghẽn lớn của Dự thảo Luật đất đai

saokhuecorporation

Tổng hợp góp ý Dự thảo Luật đất đai.

(hình: nước mắt của Bà Lê Thị The tại buổi đối thoại chiều ngày 17/6/2022 của Thanh tra Chính phủ với người dân Thủ Thiêm, Tp.HCM)


Giá Thị Trường


Dự thảo Luật đất đai mới vẫn chưa giải quyết được vấn đề cốt lõi là xác định giá đất theo giá thị trường nên vẫn còn khả năng người dân bị đền bù theo giá rẻ mạt hay quan chức giao đất công cho tư nhân với giá hời để trục lợi.


Quyền lợi về đất đai lâu nay vẫn là một vấn đề nóng ở Việt Nam khi mà đã xảy ra nhiều vụ cưỡng chế thu hồi đất khiến người dân mất đất phải đi khiếu kiện khắp nơi vì đền bù không thỏa đáng, hay dạo gần đây nhiều quan chức xộ khám khi bị phát hiện giao tùy tiện đất của nhà nước cho doanh nghiệp sân sau với giá rẻ mạt làm thiệt hại lớn tài sản công.


Chính vì vậy, Quốc hội Việt Nam đã tiến hành sửa đổi Luật đất đai để loại bỏ những bất cập và để nó phù hợp hơn với tình hình mới. Dự luật này vừa chấm dứt đợt đưa ra lấy ý kiến nhân dân kể từ ngày 3/1-15/3/2023.


Hiến pháp Việt Nam quy định đất đai thuộc sở hữu toàn dân, người dân và doanh nghiệp chỉ có quyền sử dụng đất và quyền này có thể bị nhà nước thu hồi, cưỡng chế để lấy đất phục vụ cho các mục đích quốc phòng-an ninh hay phát triển kinh tế-xã hội.


Dự thảo Luật mới có những điểm quan trọng như đặt ra cơ chế xác định giá đất theo cơ chế thị trường thay vì căn cứ theo bảng giá của nhà nước như lâu nay, quy định rõ về phạm vi, mục đích thu hồi đất, bồi thường cho dân mất đất làm sao để họ có điều kiện sống bằng hay tốt hơn chỗ cũ và quy định chặt chẽ việc lấy đất công giao cho doanh nghiệp phải thông qua đấu giá.


Hội đồng định giá đất


Mặc dù dự thảo luật này đã có những điểm sửa đổi theo hướng tích cực nhưng trên những vấn đề cốt lõi như định giá đất hay thu hồi đất, luật này sửa vẫn chưa tới nơi tới chốn.


Vấn đề cốt lõi gây ra những bất cập lâu nay là không có một cơ chế định giá đất một cách rõ ràng, minh bạch, thỏa đáng. Chính vì vậy mới dẫn đến việc người dân bị cưỡng chế thu hồi đất ở mức giá rẻ mạt hay quan chức địa phương giao đất cho tư nhân cũng với giá thấp hơn giá thị trường rất nhiều.


“Giá thị trường vẫn do một một hội đồng cấp tỉnh, cấp huyện họp và quyết định. Đây là những quy định mà tôi cho là thoát ly thị trường, không tiếp thu được giá trị thị trường”, ông Đặng Hùng Võ - cựu Thứ trưởng Bộ TNMT, và nhiều người khác cùng quan điểm nêu lên. Do đó, giá đất đai trên danh nghĩa là ‘giá thị trường’ nhưng vẫn ‘lệ thuộc hoàn toàn vào quyết định chủ quan của hội đồng’.


Mặc dù hội đồng này theo dự thảo luật quy định là ‘có ban này sở kia ở cấp tỉnh, rồi phòng này phòng nọ ở cấp huyện và có cả nhà định giá độc lập’, nhưng Giáo sư Đặng Hùng Võ và nhiều ý kiến cho rằng ‘phải xác định rõ thành phần hội đồng, phải có 50% là các chuyên gia độc lập’.


Với quy định như hiện tại thì không hy vọng gì hội đồng này đưa ra được giá sát với thị trường.


Thu hồi đất ‘chưa rõ ràng’


Dự luật đã có bước tiến là ‘làm rõ các trường hợp áp dụng cơ chế nhà nước cưỡng chế thu hồi đất theo hướng thu hẹp lại trên tinh thần cực chẳng đã mới làm’. Do đó, sẽ không xảy ra tình trạng nhà nước tùy tiện thu hồi đất rồi giao cho doanh nghiệp làm dự án như trước.


“Nhưng dự thảo luật chưa thật sự minh bạch. Khi áp dụng có những điều kiện tạo ra sự lỏng lẻo”, ông Đặng Hung Võ và nhiều người nêu lên, và lấy ví dụ chính quyền có thể đề ra dự án thuộc diện nhà nước thu hồi đất, nhưng sau khi thu hồi đất xong, chờ một thời gian thì chủ dự án có thể xin điều chỉnh quy hoạch thì nó sẽ rơi vào diện nhà nước không thể thu hồi đất.


“Những thuật ngữ pháp lý không được định nghĩa rõ ràng, nên chính quyền có thể đưa ra những dự án mơ hồ để nói rằng nó nằm trong diện được phép thu hồi đất”.


Có người đã đề xuất Việt Nam học theo cơ chế được áp dụng ở các nước là ‘đồng thuận theo số đông’ nhưng ‘không được tiếp thu’.


“Tức là đưa ra phương án thu hồi đất minh bạch, có phân tích rõ ràng về kinh tế để lấy ý kiến trong cộng đồng những người bị thu hồi đất. Khi phương án này được hơn 2/3 người dân bị ảnh hưởng đồng ý thì mới triển khai”.


Tuy nhiên, điểm tích cực mà dự luật đã tiếp thu khi đưa ra lấy ý kiến là ‘phải bồi thường cho người bị thu hồi đất bằng đất và tài sản gắn với đất có giá trị tương đương’.


“Tái định cư phải đáp ứng các yêu cầu kinh tế, văn hóa, xã hội cao hơn, và phải tạo điều kiện cho người bị thu hồi đất có điều kiện sống tốt hơn”.


Cho phép ‘ly nông’


Một điểm tích cực trong dự thảo luật là ‘đã dỡ bỏ những rào chắn để cho phép người nông dân được phép chuyển nhượng đất nông nghiệp’.


Trước đây, do e ngại Việt Nam sẽ hình thành lớp địa chủ mới nên Luật đất đai cũ quy định rằng đất lúa chỉ được chuyển nhượng cho người dân cùng xã’ hay đất nông nghiệp không được chuyển nhượng cho người không làm nông nghiệp.


Bây giờ đều bỏ hết và coi đất nông nghiệp cũng như các loại đất khác được phép chuyển nhượng ra ngoài cho tất cả mọi người.


Quy định mới này có thể tạo điều kiện cho người nông dân bán đất đai để làm giàu nếu muốn, đồng thời giúp cho các doanh nghiệp có thể thu gom đất nông nghiệp để tạo nên một nền nông nghiệp hiện đại hơn với sự đầu tư từ nhiều phía.


Người nông dân ai thích làm nông thì làm, còn không thích thì có thể chuyển nhượng hết đất đai rồi đi kiếm việc phi nông nghiệp ở đâu đó chẳng hạn. Điều đó làm cho người nông dân thay đổi công việc dễ dàng hơn”.


(Tổng hợp các ý kiến góp ý Dự thảo Luật đất đai)


Thân Thanh Vũ

Sáng lập viên, Phó Chủ tịch thường trực

0 comments

Comentarios


bottom of page